Rodzaje ran i sposoby ich opatrywania

Każde uszkodzenie skóry związane z przerwaniem jej ciągłości powinno być odpowiednio zabezpieczone i opatrzone. Zawsze, nawet w przypadku niewielkich skaleczeń i otarć, ważne jest szybkie zdezynfekowanie rany. Następnie – w przypadku niewielkich urazów – wystarczy ranę osłonić plastrem, te bardziej poważne należy zabezpieczyć sterylnym opatrunkiem. Czasem też trzeba założyć opatrunek uciskowy.

Nie wiesz, co robić w przypadku skaleczenia, otarcia czy oparzenia? Omawiamy rodzaje ran i radzimy, jak je opatrywać.

Rodzaje ran – czym się od siebie różnią?

Rany podzielić można na urazowe i te, które są wynikiem operacji lub zabiegu¹.

Wśród ran urazowych wyróżnia się:

• rany cięte,
• rany kłute,
• rany tłuczone i stłuczenia,
• rany gryzione (kąsane) i ukąszenia,
• rany szarpane,
• otarcia i zadrapania,
• rany postrzałowe,
• oparzenia,
• oskalpowania,
• amputacje w wyniku nieszczęśliwego wypadku.

Rany urazowe są najczęściej skutkiem nieostrożności lub wypadku. Często zdarzają się przy uprawianiu sportu, a w przypadku dzieci podczas zabawy czy spaceru.

Rany po operacji to zawsze rany cięte. Różnią się one głębokością i wielkością, zależnie od zabiegu, którego są skutkiem.

Jak opatrywać rany urazowe?

Istnieje wiele rodzajów ran urazowych, dlatego ważne jest umiejętne postępowanie w zależności od rodzaju rany. Większość z nich należy od razu dokładnie oczyścić i zdezynfekować oraz założyć opatrunek. Wyjątkiem są rany cięte i kłute, w których utkwiło ciało obce. W przypadku niektórych ran konieczne jest założenie opatrunku uciskowego.

• Otarcia i zadrapania – to najlżejsze uszkodzenia skóry. Oczyszczamy je za pomocą wody z mydłem, w miarę możliwości delikatnie. Stosujemy środek antyseptyczny i ewentualnie naklejamy plaster. Nie stosujemy jodyny.
• Rany kłute – oczyszczamy bardzo delikatnie powierzchnię skóry, zakładamy sterylny opatrunek i udajemy się do lekarza. Przy głębokich ranach kłutych uszkodzeniu mogą ulec narządy wewnętrzne, a jeśli ostry przedmiot był brudny, zachodzi ryzyko zakażenia. Warto też zapytać o konieczność przyjęcia szczepionki przeciwtężcowej.
• Rany kłute z ciałem obcym – opatrujemy bardzo ostrożnie i udajemy się na pogotowie. Jeśli w ranie tkwi przedmiot, nie wolno usuwać go samodzielnie! Na silnie krwawiącą ranę zakładamy opatrunek uciskowy, ale tak, aby nie naruszyć tkwiącego w niej przedmiotu.
• Rany cięte – myjemy pod bieżącą wodą i stosujemy środek dezynfekujący, ale nie na bazie alkoholu. Przy silnym krwawieniu zakładamy opatrunek uciskowy, a jeśli rana jest na ręce lub nodze, staramy się trzymać kończynę w górze. Przy niewielkich ranach ciętych wystarczy sterylny opatrunek lub plaster. Pamiętajmy, że rana musi oddychać, więc wybierajmy plastry dobrej jakości, przepuszczające powietrze.
• Rany tłuczone – delikatnie oczyszczamy, dezynfekujemy i zakładamy sterylny opatrunek. W poważniejszych przypadkach i przy ranach tłuczonych głowy konieczna jest pilna konsultacja lekarska.
• Rany gryzione i szarpane – opatrujemy tak jak rany tłuczone. W przypadku ugryzienia przez dzikie zwierzę może być konieczne podanie szczepionki przeciw wściekliźnie. Dobrze jest też przyjąć szczepionkę na tężec.
• Ukąszenia – wymagają konsultacji z lekarzem i czasem podania surowicy lub leków odczulających.
• Na oparzenia – zakładamy sterylny opatrunek i w poważniejszych przypadkach wzywamy pogotowie.

Pogotowie wzywamy zawsze przy poważnych ranach urazowych. Pamiętajmy, aby w takich przypadkach nie przenosić poszkodowanego z miejsca na miejsce, a jedynie założyć opatrunek uciskowy, by zapobiec nadmiernej utracie krwi.

Do oczyszczania ran i oparzeń przydatny jest płyn antyseptyczny SutriSept, który pozwala na bezbolesne oczyszczenie rany, zapobiega zakażeniu i przyspiesza gojenie². Płyn do przemywania ran SutriSept polecany jest przez specjalistów jako pierwszy wybór³.

Jak opatrywać rany pooperacyjne?

Opatrywanie ran po operacji lub zabiegu chirurgicznym należy do obowiązków lekarzy i pielęgniarek opiekujących się pacjentem. Warto jednak wiedzieć, jakie środki stosuje się na rany pozabiegowe, ponieważ może się zdarzyć, że trzeba je opatrywać samodzielnie po wyjściu ze szpitala. Tak jest np. w przypadku cesarskiego cięcia. Młoda mama, która urodziła dziecko poprzez zabieg, zazwyczaj zostaje na oddziale przez 4–5 dni, potem wraca do domu z noworodkiem.

Dopóki jest w szpitalu, jej raną po cesarce zajmuje się położna. Przynajmniej raz dziennie zmienia opatrunek założony w miejscu po cięciu, przemywając ranę preparatem odkażającym. Świeży opatrunek przez pierwsze dni nie powinien być moczony, dlatego warto osłaniać go folią w czasie pierwszego prysznica po cesarskim cięciu.

Gdy pacjentka wróci do domu, powinna postępować z raną w ten sam sposób. Przynajmniej raz dziennie musi zmienić opatrunek, a ranę przemyć środkiem odkażającym. Doskonale sprawdzi się w tym celu antyseptyczny płyn SutriSept. Dobrze, jeśli na tym etapie zrezygnuje już z zaklejania rany, ponieważ dostęp powietrza doskonale przyspiesza jej gojenie.

Po zdjęciu szwów (co dzieje się zazwyczaj tydzień po porodzie) świeżo zabliźnioną ranę można przemywać wodą, np. w czasie kąpieli pod prysznicem, nie trzeba jej zaklejać opatrunkami.

Podobnie postępuje się z ranami po innych operacjach. Miejsce po cięciu należy przemywać środkiem antyseptycznym i osuszać dokładnie jałowym gazikiem. W niektórych przypadkach szwy na ranie zdejmowane są później – po 10–14 dniach od zabiegu. Jeśli rana dobrze się goi, opatrunek można zmieniać w domu rzadziej – np. co drugi dzień.

Gojenie się i leczenie ran

Gojenie się i leczenie ran zależy od ich rodzaju, głębokości, ogólnego stanu pacjenta, jego wieku oraz tego, czy pojawią się komplikacje i powikłania. Proces ten ma dwie fazy: w pierwszej powstaje skrzep, a potem strup. Druga faza to proces ziarninowania, czyli tworzenie się nowej tkanki. Po nim, w miejscu uszkodzenia skóry, pojawia się blizna.

Proces gojenia rany nie zawsze przebiega prawidłowo. Zdarzają się komplikacje: zakażenie, ropień lub rozejście się rany w przypadku ran głębokich, także operacyjnych⁴. Rany głębokie, tłuczone, szarpane i powikłane wymagają bacznej obserwacji. Jeśli dzieje się coś niepokojącego, należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza. Aby przyspieszyć proces gojenia się rany i zapobiec zakażeniom warto zastosować SutriHeal, polecaną przez specjalistów  maść do ran zakażonych i niezakażonych³.

Jak zapobiegać powikłaniom?

Najlepszym sposobem zapobiegania powikłaniom jest dokładne oczyszczenie i zdezynfekowanie rany, a następnie przestrzeganie zasad higieny, zwłaszcza przy zmianie opatrunku. Należy dokładnie myć ręce i stosować jedynie sterylne materiały opatrunkowe. Ważne jest, aby zapewnić ranie odpowiednie warunki do prawidłowego gojenia. Rany szybciej zabliźniają się w środowisku wilgotnym, dlatego warto stosować preparaty antyseptyczne, które utrzymają czystość i odpowiednią wilgotność w ranie.

Dobrym sposobem, by odpowiednio zadbać o gojące się rany i zapobiegać powikłaniom jest stosowanie płynu antyseptycznego SutriSept, którym zaleca się przemywać ranę i jej okolicę przy każdej zmianie opatrunku. SutriSept dokładnie, ale bezboleśnie oczyszcza uszkodzone miejsce i nie wysusza okolicznych tkanek. Dla przyspieszenia procesu gojenia i zapobiegania zakażeniom sprawdzi się maść SutriHeal bez zawartości antybiotyku. Maść SutriHeal można stosować także do leczenia ran zakażonych.

 

Bibliografia

1. Paulina Wierzbicka, Rany i ich leczenie, Link
2. M. Kucharzewski i wsp., Algorytmy i wytyczne postępowania terapeutycznego w ranach trudno gojących się, „Forum Leczenia ran” 2020, 1(3), 95-116.
3. Kramer A., et al.: Konsensus w sprawie antyseptyki ran: Aktualizacja 2018, Conensus Guidelines, Skin Pharmacol Physiol 2018; 31:28-58.
4. Stanisław Dąbrowiecki, Fizjologia i patofizjologia procesu gojenia ran, Polska Medycyna Paliatywna 2003, tom 2, nr 4.