Uwaga uraz żylaka! Krwawienie z żylaka u osoby starszej

Artykuł zaktualizowany i rozszerzony w grudniu 2021

Żylaki kończyn dolnych są najczęściej występującą postacią niewydolności żylnej.¹ Częstość występowania wzrasta wraz z wiekiem, ale może też wynikać z predyspozycji genetycznych chorego lub nieprawidłowego stylu życia (nadwaga, brak aktywności fizycznej, siedzący tryb życia). Przewlekła niewydolność żylna dotyczy dużego procenta populacji krajów uprzemysłowionych, częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn z powodu zmian hormonalnych zachodzących w ich organizmach – obserwuje się ją u 47% kobiet i 37% mężczyzn.²

Czym jest żylak?

Żylaki to nieprawidłowe rozszerzenie żył powierzchownych, czyli żył gromadzących krew z mniejszych naczyń i przenoszących ją do żył głębokich kończyn dolnych.¹

W wyniku niewydolności żyły te rozszerzają się, a następnie odkształcają – nieprawidłowe żyły są zazwyczaj wydłużone i skręcone, co widać nawet spod skóry (żylaki są ciemne, wypukłe i przez to dobrze widoczne na nogach: łydkach, ale i udach czy w pachwinach).

Jak powstają żylaki u osób starszych?

Każda żyła wyposażona jest przez naturę w zastawki, które zamykając się, hamują cofanie krwi płynącej do serca. Wraz z wiekiem, a także z powodu innych nieprawidłowości zastawki pracują coraz gorzej. Gdy przestaną się zamykać, żyły rozszerzają się pod naporem nadmiaru krwi płynącej „pod prąd” i tak powstają żylaki.

W początkowym etapie choroby żylaki powodują jedynie nieestetyczny wygląd, jednak w miarę rozwoju schorzenia, kiedy to naczynia żylne powiększają się, a zaburzenia w krążeniu żylnym narastają, mogą dołączyć inne dolegliwości. U osób z żylakami kończyn dolnych pojawia się ból, obrzęki, uczucie ciężkości kończyn.

Uraz żylaka u osób starszych – skąd to powikłanie?

Osoby starsze są szczególnie narażone na powstanie urazów żylaków, ponieważ ich skóra jest cieńsza, ma zmniejszone napięcie oraz zwykle jest sucha, przez co bardziej podatna na wszelkiego rodzaju uszkodzenia. Ponadto u osób po 60. roku życia występuje wiele chorób współistniejących, takich jak cukrzyca, które mogą dodatkowo pogarszać stan kończyn dolnych. Wystarczy chwila nieuwagi, uderzenie o mebel czy inny przedmiot, aby doprowadzić do urazu kończyny i pęknięcia skóry w miejscu istniejącego żylaka. Powstaje wtedy krwawiąca rana, a nawet krwotok.

Bardzo często powodem urazu żylaka jest golenie nóg przez kobiety. Gdy ostra żyletka przesunie się po cienkiej skórze, może uszkodzić również wypukły, wystający ponad jej powierzchnię żylak. Do krwawienia może doprowadzić również upadek czy zadrapanie przez zwierzę.

Częstym powikłaniem żylaków jest też ich samoistne pękanie, spowodowane kruchością nadwerężonych ścianek niewydolnych żył. To tzw. pęknięcie wewnętrzne, które może powstać w wyniku zwiększonego ciśnienia krwi w żyłach w trakcie wysiłku, np. w czasie aktywności fizycznej. Pęknięcie może wywołać krwawienie wewnętrzne, któremu towarzyszy silny ból, pojawienie się siniaka, a nawet miejscowego krwiaka.

Warto wiedzieć, że to właśnie żylaki umiejscowione na nogach są najbardziej narażone na pęknięcie, ponieważ naciska na nie ciężar ciała oraz wystawione są na uszkodzenia zewnętrzne.

Jak zapobiegać pękaniu żylaków?

Każdy pacjent, który zaobserwuje u siebie pojawienie się żylaków na nogach, powinien zgłosić się do lekarza, aby rozpocząć leczenie niewydolności żylnej. Poza zaleconą przez specjalistę terapią należy zadbać o nogi, tak aby zminimalizować ryzyko urazu.

1. Zadbaj o kondycję skóry poprzez stosowanie preparatów powodujących utrzymanie stałego poziomu nawilżenia tkanki i jej wzmocnienia, ze szczególnym uwzględnieniem miejsc, gdzie skóra jest sucha i popękana.
2. Zatroszcz się o swoje bezpieczeństwo, aby zminimalizować ryzyko przypadkowego uderzenia się o wystające przedmioty w twoim otoczeniu – mieszkaniu, biurze itd.
3. Spytaj lekarza o zabieg zmniejszający żylaki – laseroterapię lub skleroterapię.¹ Aby ograniczyć ryzyko krwawienia, specjalista może zlecić również ablację, która powoduje zahamowanie wstecznego napływu krwi do żylaków i zmniejsza prawdopodobieństwo nawracających krwawień.³

Jak postępować w czasie urazu żylaka?

Gdy dojdzie do urazu żylaka, rana zwykle jest niewielka, ale krwawienie może być niezwykle intensywne. W chwili urazu krew może wystrzelić z dużą siłą, powodując ogólną panikę. Dlatego gdy dojdzie do urazu, warto zachować spokój i natychmiast reagować.

1. Przyłóż do miejsca wypływu krwi najczystszą dostępną tkaninę – upraną ściereczkę kuchenną, ubranie, ręcznik.
2. Uciśnij mocno miejsce krwawienia. Najważniejsze jest zatamowanie krwawienia.
3. W tym czasie poproś kogoś, aby przyniósł opatrunki oraz środek do dezynfekcji.
4. Po około 5 minutach silnego ucisku delikatnie odsłoń krwawiące miejsce. Jest duża szansa, że krwawienie ustało, a miejsce urazu jest praktycznie niewidoczne.
5. Jeśli dalej krwawi, weź czysty opatrunek i uciskaj dalej. Trudność w zatamowaniu takiego krwawienia może wystąpić, jeśli poszkodowana osoba przyjmuje leki rozrzedzające krew.
6. Kiedy krwawienie zostało zatamowane, zdezynfekuj ranę, używając do tego SutriSept Płyn, a następnie wykonaj solidny opatrunek uciskowy. Zastosowanie płynu antyseptycznego uchroni ranę przed zakażeniem, bezboleśnie ją oczyści i nawilży. Przy gojeniu rany bardzo istotne jest, aby zachować w niej odpowiednio wilgotne środowisko.
7. Poszkodowanemu poleć, aby się położył, a kończynę ułóż powyżej reszty ciała.
8. Obserwuj, czy rana ponownie nie krwawi, zaobserwujesz to, jeśli opatrunek przesiąknie. W takim wypadku udaj się do szpitala.
9. W kolejnych dniach regularnie pielęgnuj miejsce urazu tak, aby nie doszło do jego zakażenia, a rana dobrze się goiła. Warto zastosować pod opatrunek wcześniej wspominany płyn lub hydrożelem SutriSept, które mają działanie przeciwdrobnoustrojowe, a dodatkowo przyspieszają gojenie i nawilżają obszar rany. SutriSept bezboleśnie oczyszcza rany, także te zakażone, dzięki obecności w jego składzie PHMB (Poliheksanid) i Poloksameru, niejonowego surfaktantu wspierającego leczenie ran⁴. SutriSept wykazuje bezpieczeństwo przy długotrwałym stosowaniu, a więc można go stosować do całkowitego wygojenia rany, stosując przy każdej zmianie opatrunku.

W każdej sytuacji, w której uznasz, że rana wygląda niepokojąco, udaj się do szpitala na konsultację chirurgiczną. Lekarz oceni, jak duża była utrata krwi w wyniku urazu żylaka. Jeśli zajdzie taka konieczność, zszyje żyłę lub nałoży specjalne plastry przyspieszające krzepnięcie krwi.

Bibliografia:

1. Żylaki kończyn dolnych, Małgorzata Bodio1, Grażyna Szymańska-Pomorska, Aleksandra Pytel, Teresa Brodziak, Link.
2. Przewleka choroba żylna – patofizjologia, obraz kliniczny i leczenie, Jolanta Neubauer-Geryk, Leszek Bieniaszewski.
3. https://www.vasc-solutions.com/blog/blog-bleeding-varicose-veins-attention-leg-shavers-and-shower-lovers-avoid-a-bloody-mess.
4. Percival S. L. i in.: Mode of action of poloxamer-based surfactants in wound care and efficacy on biofilms, Int Wound J. 2018; 1-7.