Jak dbać o ranę po cc, aby doprowadzić do powstania prawidłowej i jak najmniej widocznej blizny?

Poród przez cesarskie cięcie jest niekiedy niezbędny, aby zapewnić zdrowie dziecku lub jego matce, a czasem nawet uratować ich życie. Aby pamiątka po tym wyjątkowym porodzie nie była problemem przez kolejne lata, warto prawidłowo dbać o ranę po cc. Postępowanie zgodne z zaleceniami lekarzy pozwala uniknąć nie tylko zakażenia rany, ale również sprawia, że blizna po cesarce w ciągu kilkunastu miesięcy stanie się niemal niewidoczna. Jak dbać o ranę po cc i co zrobić, aby doprowadzić do powstania prawidłowej i jak najmniej widocznej blizny po cc?

Czy rana po cc musi być widoczna?

Cięcia cesarskie są obecnie przeprowadzane w podbrzuszu, tuż nad spojeniem łonowym. Już sam ten fakt sprawia, że rana, a potem blizna po cc jest mało widoczna – zazwyczaj ukryta jest pod bielizną, zasłania ją nawet skąpy kostium kąpielowy. Mimo to dla wielu kobiet świadomość istnienia blizny jest problemem, zwłaszcza jeśli jest ona brzydka, ciemnoczerwona czy wypukła. Nieestetyczna rana po cc może być powodem kompleksów i powodować zahamowania w czasie  zbliżeń seksualnych po porodzie.

Aby rana po cesarskim cieciu była jak najmniej widoczna, potrzebna jest wprawna ręka chirurga przeprowadzającego operację, a następnie prawidłowa pielęgnacja rany i blizny po cc.

Jak przeprowadza się cesarskie cięcie?

Jak wspomnieliśmy, cięcie cesarskie wykonywane jest najczęściej poziomo, w dolnej części podbrzusza (kiedyś robiono je pionowo przez cały brzuch, obecnie odchodzi się od tego rodzaju cięcia). Optymalna długości rany wykonywanej w czasie cięcia cesarskiego wynosi od 12 do 17 cm¹: tyle, ile potrzeba, aby przez otwór w ciele kobiety przeszła główka noworodka.

Ginekolog musi przeciąć nie tylko skórę, ale również kolejne warstwy brzuszne, a także samą macicę w jej dolnej części, aby nie zaburzyć przebiegu pasm włókien jej mięśni².

Po wyjęciu dziecka oraz łożyska z macicy specjalista przystępuje do zszycia wszystkich rozciętych mięśni i powłok brzusznych. Szwy zakładane na macicę są rozpuszczalne, te użyte do zszycia skóry trzeba zdjąć po ok. 7 dniach od zabiegu³.

Jak zapobiegać zakażeniom rany po cc?

Zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników jeszcze przed wykonaniem zabiegu każda pacjentka musi otrzymać profilaktycznie antybiotyk, który zapobiegnie zakażeniu rany⁴.

Mimo to ryzyko zainfekowania rany po cc w pierwszych dniach połogu istnieje. Szacuje się, że dotyczy od 3 do 15 procent wszystkich porodów zabiegowych na całym świecie⁵. Dzieje się tak dlatego, że mimo poprawy warunków higienicznych czy wspomnianej profilaktyki antybiotykowej rośnie co roku liczba wykonywanych cesarskich cięć.

Zakażenie rany wpływa na to, ile goi się rana po cc. Infekcja sprawia, że proces ten jest  nieprawidłowy, a więc dużo dłuższy, wpływa też na wygląd, rozmiary oraz widoczność blizny po cesarskim cięciu w przyszłości. Dlatego zapobieganie zakażeniom i właściwa pielęgnacja rany po cc to najważniejsze elementy połogu po porodzie zabiegowym.

Jak pielęgnować ranę po cc?

Zaraz po zabiegu cesarskiego cięcia, świeżo zszyta rana jest zakrywana opatrunkiem. Przez pierwsze 48 godzin ani rana, ani sam opatrunek nie powinny być moczone. Po tym czasie opatrunek najczęściej jest usuwany, aby pozwolić ranie oddychać, co przyspiesza gojenie.

Warto pamiętać, że w czasie każdej zamiany opatrunku, a także po jego zdjęciu rana po cesarce powinna być bezboleśnie dezynfekowana specjalnymi preparatami antyseptycznymi. Takie płyny eliminują drobnoustroje z rany i zapobiegają infekcji rany po cc. Co więcej, większość z nich przyspiesza proces gojenia się. Tak jest w przypadku preparatów na bazie PHMB (Poliheksanidu) i Poloksameru 188, niejonowego surfaktantu wspierającego leczenie ran. Poliheksanidyna jest rekomendowana przez specjalistów, ponieważ pozwala na zachowanie wilgotnego środowiska w ranie, pochłania wysięk, ale i nawilża w przypadku nadmiernego wysuszenia rany⁶.

Regularna dezynfekcja rany powinna być kontynuowana w domu, ponieważ to właśnie przez 4-7 dni po operacji cesarskiego cięcia dochodzi najczęściej do infekcji⁷. W tym czasie świeża rana po cesarce powinna być też regularnie myta wodą z szarym mydłem oraz dokładnie osuszana po każdym zabiegu higienicznym. Warto też ją wietrzyć, aby przyspieszyć proces gojenia, nie wolno uciskać bielizną (majtki powinny być luźne i przewiewne, wykonane z naturalnych materiałów⁸).

Jak dbać o bliznę po cesarskim cięciu, aby była niewidoczna?

Proces gojenia się rany po cesarce dzielimy na 3 fazy: pierwsza, zapalna, rozpoczyna się zaraz po zszyciu rany i trwa ok. 2 tygodni. Kolejna faza gojenia polega na zrastaniu się rany dzięki procesowi ziarninowania i bliznowacenia. Zanim zrośnie się na dobre, może minąć kolejne 6-8 tygodni⁸. Po tym czasie w miejscu rozcięcia skóry powstanie świeża czerwona blizna, wypukła, przypominająca sznurek pokryty warstwą skóry.

Trzecia faza, która trwa kilka miesięcy, a nawet lat, to etap remodelingu blizny, od którego zależy jej przyszły wygląd. Dochodzi do zmian w układzie włókien kolagenowych i do obkurczania się blizny⁹. Jeśli proces przebiega prawidłowo, blizna będzie robić się coraz bardziej płaska i jasna. Jeśli nie – może stać się blizną nieprawidłową, czyli przerosłą lub keloidową. Takie blizny są grube, mają ciemniejszy od skóry kolor, rozrastają się poza obszar pierwotnej rany (keloidy), często swędzą i są bardzo nieestetyczne⁹.

W czasie 3 fazy gojenia młoda mama powinna zacząć mobilizować bliznę, aby zmniejszyć jej widoczność. Mobilizacja to delikatne masowanie blizny i unoszenie jej wraz ze skórą, aby zwiększyć jej elastyczność (nadmierne napięcie prowadzi do nadprodukcji kolagenu, a to z kolei jest przyczyną powstawania zrostów, blizn przerosłych i keloidowych⁹).

Do masażu można wykorzystywać preparaty stymulujące prawidłową budowę blizny, np. żele z silikonem. To substancja, która ma właściwości skóry – zatrzymuje wilgoć, ale przepuszcza powietrze, dlatego sprzyja gojeniu. Dodatkowo zwiększa temperaturę ciała, przez co kontroluje poziom produkcji kolagenu i zapobiega powstawaniu blizn nieprawidłowych¹⁰.

 

Bibliografia:

1. https://www.asahq.org/about-asa/newsroom/news-releases/2017/10/length-of-incision-may-affect-pain-after-cesarean-delivery
2. https://www.rodzicpoludzku.pl/cesarskie-cięcia/przebieg-operacji.html
3. Terapia blizny po operacji cesarskiego cięcia, Sylwia Bojarska-Hurnik Agata Skorupińska, Link
4. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekolog Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2018, tom 3, nr 4, strony 159–174 Copyright © 2018 Via Medica ISSN 2451–0122
5. Postcesarean wound infection: prevalence, impact, prevention, and management challenges, Sivan Zuarez-Easton,¹Noah Zafran,^1,2 Gali Garmi,^1,2 and Raed Salim
6. Wytyczne postępowania miejscowego w ranach niezakażonych, zagrożonych infekcją oraz zakażonych – przegląd dostępnych substancji przeciwdrobnoustrojowych stosowanych w leczeniu ran. Zalecenia polskiego towarzystwa leczenia ran dr hab. n. med. Maciej Sopata Link
7. Postcesarean wound infection: prevalence, impact, prevention, and management challenges Sivan Zuarez-Easton,¹Noah Zafran,^1,2 Gali Garmi,^1,2 and Raed Salim
8. Terapia blizny po operacji cesarskiego cięcia, Sylwia Bojarska-Hurnik Agata Skorupińska, Link
9. Terapia manualna w pracy z blizną po operacji cięcia cesarskiego Manual therapy for a scar after cesarean section Małgorzata Chochowska 1,2,3/, Jerzy T. Marcinkowski 4/, Aneta Klimberg 4/ , Link
10. Hypertrophic scars and keloids Part II. Prevention and treatment, Tomasz Zieliński, Henryk Witmanowski, Edward Lewandowicz, Magdalena Łuczkowska, Julia Kruk-Jeromin. Link