Niewielkie rany i ranki – jak sobie radzić z zacięciem, skaleczeniem czy zadrapaniem?

Nie z każdą raną trzeba od razu biec na pogotowie, ale każda wymaga uwagi i dokładnego oczyszczenia, zdezynfekowania i odpowiedniej pielęgnacji. Z niewielkiej ranki czy skaleczenia może zrobić się duży problem, jeśli odpowiednio o nią nie zadbamy. Jak to zrobić, czym grozi nieodpowiednio pielęgnowana rana i kiedy konieczne są dodatkowe działania, takie jak szczepienie na tężec? Radzimy.

Niewielkie rany i ranki – co robić, gdy się pojawią?

Zacięcie przy goleniu, zadrapania po zabawie z domowym pupilem, skaleczenia podczas prac porządkowych czy w ogródku – nie sposób się przed nimi ustrzec. Drobne urazy zdarzają się zarówno dorosłym, jak i dzieciom, a ich konsekwencją może być przerwanie ciągłości skóry. Najczęściej zdarzają się otarcia naskórka, przecięcia skóry szkłem czy nożem, rany kłute np. w wyniku nadepnięcia na ostry przedmiot, szarpane, kąsane i stłuczenia¹.

Za każdym razem, kiedy w miejscu zranienia pojawi się krew, świadczy to o przerwaniu ciągłości skóry i stwarza konieczność zdezynfekowania zranionego miejsca. Pamiętajmy, że skóra pełni funkcję ochronną przed szkodliwymi czynnikami, które mogą dostać się do organizmu z zewnątrz. Każde uszkodzenie osłabia tę ochronę, nawet jeśli jest tylko powierzchniowe i dotyczy naskórka. Drobnoustroje mają jednak otwartą drogę i mogą penetrować w głębsze warstwy skóry, a następnie do całego organizmu.

Niewielkie ranki należy dokładnie oczyścić i zdezynfekować. Nie róbmy tego jednak, używając spirytusu czy wody utlenionej – te sposoby odchodzą do lamusa i są odradzane przez specjalistów². Dobrym wyborem jest płyn antyseptyczny z substancją o nazwie PHMB, czyli poliheksanidem, np. polecany przez ekspertów płyn antyseptyczny SutriSept³. Dzięki jego zastosowaniu można szybko, dokładnie i co najważniejsze – bezboleśnie oczyścić i zdezynfekować ranę. SutriSept zapobiega zakażeniom rany i przyspiesza proces gojenia. Nie powoduje, w przeciwieństwie do środków na bazie alkoholu i wody utlenionej, dodatkowych uszkodzeń tkanek w okolicy skaleczenia i nie wysusza rany.

Najnowsze badania sugerują, że właśnie wilgotne środowisko jest najbardziej odpowiednie dla prawidłowego przebiegu procesów gojenia się rany⁴. Na otarcia bądź rany, które wymagają wypełnienia, można również dodatkowo zastosować SutriSept Hydrożel, hydrożelowy opatrunek, który przyspieszy połączenie się brzegów rany i dzięki temu przyspieszy jej gojenie.

Każdą ranę zaleca się smarować maścią zapobiegającą zakażeniu i przyspieszającą gojenie. Zalecana jest maść bez antybiotyku, nawet przy rankach wtórnie zakażonych, ponieważ długotrwałe miejscowe stosowanie antybiotyków może powodować oporność szczepów bakterii. Warto sięgnąć po maść SutriHeal z biologicznie aktywnymi substancjami, która niweluje czynniki zagrażające powikłaniami i stymuluje proces gojenia się rany⁵.

Czy niewielka ranka może grozić infekcją?

Nawet niewielka ranka czy zadrapanie może stwarzać ryzyko infekcji. Z tego względu konieczne jest jej odkażenie i przestrzeganie zasad higieny przez cały okres gojenia się rany. Należy stosować sterylne opatrunki, jeśli ranka zlokalizowana jest w miejscu narażonym na zabrudzenia czy kontakt z czynnikami mogącymi wywołać infekcję.

Nie wolno dotykać uszkodzonego miejsca nieumytymi dokładnie rękoma, niedopuszczalne jest też zdrapywanie strupka – trzeba cierpliwie poczekać, aż odpadnie sam.

Plastry silikonowe to świetne zabezpieczenie przed chęcią podrapania się – zapewniają okolicom rany odpowiednią wilgotność, tym samym niwelując uczucie swędzenia. Zabezpieczają też ranę przed mechanicznymi urazami, które mogą powiększyć rozmiar uszkodzenia skóry.

Wszelkie niepokojące objawy, takie jak zaczerwienienie rany i jej okolic, obrzęk w okolicy rany, krwawienie i wysięk czy ból i ocieplenie okolic rany, to sygnały mogące świadczyć o zakażeniu bakteryjnym. Nie należy wówczas czekać aż minie samo; należy zasięgnąć porady lekarza, który zaleci odpowiednie środki i sposób postępowania. Na zakażone rany zaleca się stosować wspomnianą już maść SutriHeal, która nie zawiera antybiotyku, nie powoduje oporności, a jednocześnie leczy zakażenie i przyspiesza proces gojenia.

Niewielkie ranki stwarzają jeszcze jedno zagrożenie, często bagatelizowane. Chodzi o ryzyko zakażenia bakteriami powodującymi tężca. Są one szeroko rozpowszechnione w przyrodzie, a występują szczególnie w ziemi, kurzu, zwierzęcych odchodach oraz ogólnie w brudnych miejscach. Tężec to ciężka choroba neurologiczna mogąca prowadzić do śmierci.

Chronią przed nią szczepienia, dlatego jeśli nie jesteśmy pewni, kiedy przyjęliśmy ostatnio dawkę szczepionki przeciwtężcowej, koniecznie zgłośmy się do lekarza pierwszego kontaktu⁶. Być może konieczne będzie podanie anatoksyny, czyli szczepionki chroniącej przed wystąpieniem objawów tężca.

Laseczkami tężca można zarazić się nawet przy małej rance czy zadrapaniu, na przykład podczas pracy w ogródku czy przy zabawie z psem lub kotem (zarodniki laseczek tężca obecne są także w ślinie). Rankę można też zakazić wtórnie, nie zapewniając jej odpowiedniej ochrony przed zabrudzeniami, zanim całkowicie zakończy się proces gojenia. Neurotoksyny produkowane przez bakterie powodujące tężca są dla ludzi śmiertelnie niebezpieczne i nie wolno tego zagrożenia lekceważyć.

Jak zatamować zacięcie przy goleniu?

Zacięcie podczas golenia to jeden z najczęstszych urazów powodujących drobne ranki na twarzy czy w innych miejscach poddawanych temu zabiegowi. Najczęściej zacięcie po goleniu goi się samoistnie i nie wymaga skomplikowanej pielęgnacji. W przypadku jednak gdy używamy maszynki do golenia i przy zacięciu pojawia się krew, w pierwszym odruchu chcemy ją zatamować. Można to zrobić dość szybko i łatwo, przemywając twarz zimną wodą lub przykładając do skaleczonego miejsca kostkę lodu. Obkurcza to naczynia krwionośne i tamuje niewielki krwotok.

Następnie skaleczone miejsce należy zdezynfekować płynem antyseptycznym np. SutriSept Płyn i jeżeli jest widoczne – można nakleić plaster. Dobrą formą zabezpieczenia zacięcia po goleniu jest również zastosowanie opatrunku hydrożelowego, jakim jest SutriSept Hydrożel na rany, który utrzyma czystość rany i zapobiegnie zakażeniu oraz przyspieszy jej gojenie, co jest szczególnie istotne w okolicy twarzy.

Jeśli zadraśnięcie jest niewielkie i ledwie widoczne, można spryskać je tylko płynem antyseptycznym, np. SutriSept Płyn, który bezboleśnie oczyści i nawilży ranę, a co istotne – uchroni ranę przed ewentualnym zakażeniem.

Ważne, by nie dotykać skaleczonego miejsca w ciągu dnia rękami, np. pocierając twarz czy drapiąc je w zamyśleniu. Taka niewinna czynność może zainfekować rankę i z niewielkiego zadrapania zrobi się poważny problem. To samo dotyczy wszystkich innych niewielkich ranek i skaleczeń.

Bibliografia:

1. Paulina Wierzbicka, Rany i ich leczenie, Link.
2. Sopata. I wsp., WYTYCZNE POSTĘPOWANIA MIEJSCOWEGO W RANACH NIEZAKAŻONYCH, ZAGROŻONYCH INFEKCJĄ ORAZ ZAKAŻONYCH PRZEGLĄD DOSTĘPNYCH SUBSTANCJI PRZECIWDROBNOUSTROJOWYCH STOSOWANYCH W LECZENIU RAN. ZALECENIA POLSKIEGO TOWARZYSTWA LECZENIA RAN, LECZENIE RAN 2020; 17: 1-21.
3. Kramer A., et al.: Konsensus w sprawie antyseptyki ran: Aktualizacja 2018, Conensus Guidelines, Skin Pharmacol Physiol 2018; 31:28-58.
4. Stanisław Dąbrowiecki, Fizjologia i patofizjologia procesu gojenia ran, Polska Medycyna Paliatywna 2003, tom 2, nr 4.
5. Szkiller „Zastosowanie maści dysrofilowej SutriHeal Forte 5% w leczeniu ran o różnej etiologii oraz schorzeń podologicznych. Opis przypadków”, Biblioteka Faktów nr 1/2020.
6. Anna Kozłowska-Jalowska, Andrzej Załęski, Profilaktyka poekspozycyjna chorób zakaźnych. Cz. 4: tężec, Link, data dostępu 07.12.2021.