Jak na proces leczenia rany wpływa niewłaściwa diagnoza?

Leczenie ran, zwłaszcza pooperacyjnych lub przewlekłych ran owrzodzeniowych, wiążę się z ryzykiem powikłań. Zdarza się, że są one wynikiem uszkodzenia rany czy jej niewłaściwej pielęgnacji. Często jednak powodem jest niewykryte w porę zakażenie rany. Może się tak zdarzyć w sytuacji, gdy pacjent nie zgłosi lekarzowi objawów świadczących o infekcji lub owrzodzeniu.

Efektem braku odpowiedniej diagnozy są problemy z zabliźnianiem się rany. Niegojąca się rana lub owrzodzenie to poważny problem: nie tylko wydłuża okres rehabilitacji po operacji lub urazie, ale i zagraża zainfekowaniem całego organizmu.

Skąd się bierze infekcja, czyli zakażenie rany?

Otwarta rana po urazie, która została nieprawidłowo lub niewystarczająco dokładnie oczyszczona, jest zagrożona infekcją¹. Bakterie i wirusy znajdujące się w ranie i nieusunięte podczas jej opatrywania mogą rozwijać się w uszkodzonych tkankach, szczególnie jeśli mamy do czynienia z martwicą – częstym powikłaniem np. w ranach tłuczonych lub odleżynach².

Do zakażenia rany może dojść również w warunkach szpitalnych i to wcale nie z powodu braku higieny na oddziale. Rany pooperacyjne mogą zostać zainfekowane bakteriami znajdującymi się na skórze pacjenta, które w normalny warunkach nie wywołałyby szkody, np. gronkowce czy paciorkowce. Za zakażenia rany pooperacyjnej mogą odpowiadać również inne patogeny, np. groźne bakterie beztlenowe czy gronkowiec złocisty³.

Diagnozowanie powikłań rany

Infekcję rany nie jest trudno zdiagnozować, o ile zna się jej objawy. Symptomami zakażenia są zaczerwienie i obrzęk miejsca wokół rany². Jeśli mamy do czynienia z początkiem zakażenia o charakterze powierzchownym, to moment, aby zastosować środki antyseptyczne, np. te z zawartością PHMB (poliheksanidu), jak płyn SutiSept. Takie płyny są polecane przez specjalistów, ponieważ niszczą zarówno wirusy, jak i bakterie oraz grzyby i dodatkowo przyspieszają proces gojenia się rany⁴.

Jeśli zakażenie rozwija się, mogą pojawić się dodatkowe objawy: rana mimo upływu czasu nie goi się, zaczerwienienie i ból obejmuje coraz większe partie ciała. Miejsce po cięciu lub urazie pulsuje, piecze, sączy się z niego ropna wydzielina o cuchnącym zapachu, często u pacjenta występuje temperatura powyżej 38 st. C. To sygnał, że ranę koniecznie powinien obejrzeć lekarz, ponieważ infekcja może rozprzestrzenić się na cały organizm i doprowadzić do groźnej dla życia sepsy.

W leczeniu ran zakażonych konieczne może być zastosowanie antybiotyków. Zaleca się jednak w pierwszej kolejności stosowanie maści antyseptycznych niezawierających antybiotyków. Dobrym wyborem jest maść do gojenia ran zakażonych i zapobiegania zakażeniom SutriHeal. To jedyny preparat na polskim rynku ze specjalną formułą kwasów żywicznych i lignanów na hydrofilowym podłożu, rekomendowany przez ekspertów⁵ w leczeniu ran bez antybiotyku.

Owrzodzenia – trudno gojące się rany

Trudno gojącymi się ranami są nie tylko rany zainfekowane, ale również owrzodzenia. To dolegliwość niespowodowana urazem: owrzodzenia to rany powstałe na skutek zaburzeń wewnątrz organizmu – niedotlenienia lub niedożywienia tkanek z powodu uszkodzenia naczyń krwionośnych. Owrzodzeniami są też odleżyny, czyli miejsca, w których doszło do martwicy w tkankach skóry, tkance podskórnej, a nawet mięśniach na skutek długotrwałego ucisku ciała (zdarza się to u pacjentów obłożnie chorych, którzy nie wstają z łóżka)². Stały ucisk na te same partie ciała prowadzi do pękania naczyń krwionośnych, uszkodzenia skóry, tkanek, a nawet mięśni oraz do ich niedotlenienia, a w konsekwencji – do powstania owrzodzenia.

Owrzodzenia to rany trudno gojące się, więc bez prawidłowej diagnozy i oceny lekarza nie uda się ich wyleczyć. Brak odpowiedniego postępowania z ranami owrzodzeniowymi może wydłużyć proces gojenia oraz prowadzić do powikłań w postaci infekcji rany czy rozwoju martwicy. W przypadku owrzodzeń i odleżyn dobre efekty daje stosowanie maści SutriHeal, która rekomendowana jest w leczeniu ran przewlekłych⁵. Biologicznie aktywne składniki maści mają wielokierunkowe działanie przyspieszające gojenie i zapobiegające komplikacjom.

Jak zdiagnozować i jak postępować z trudno gojąca się raną?

Przede wszystkim każda rana, która goi się bardzo długo, jest bolesna, zaczerwieniona, rozgrzana, sączy się z niej ropna wydzielina, powinna być oceniona przez specjalistę. Zdiagnozowanie problemu i określenie, czy mamy do czynienia z infekcją, czy innym powikłaniem, jest niezbędne do rozpoczęcia procesu leczenia rany².

Podstawowym postępowaniem w leczeniu zainfekowanej, trudno gojącej się rany lub owrzodzenia jest ich oczyszczenie. Nie chodzi tylko o zdezynfekowanie, ale również o usuniecie tkanek martwiczych, które sprzyjają rozwojowi bakterii w ranie.  Tu przydatny będzie płyn SutriSept, za pomocą którego możliwe jest dokładne i bezbolesne oczyszczenie rany.

Oczyszczona rana powinna zostać opatrzona i stale kontrolowana pod kątem ewentualnego rozwoju zakażenia. Jego wykluczenie przyspieszy i ułatwi gojenie się rany, a w efekcie doprowadzi do powstania prawidłowej blizny.

Aby rana goiła się prawidłowo, proces ten powinien przebiegać w odpowiednich warunkach, czyli w środowisku wilgotnym. Rana sucha się nie goi, ale zbyt wilgotna – również. Dlatego ważny jest rodzaj opatrunku nałożonego, który będzie zbierał nadmiar wysięku z rany, ale i chronił ją przed całkowitą utratą wody.

Kontrola rany powinna również obejmować obserwację powstawania nowych tkanek w miejscu rany. Stopniowe zrastanie się brzegów rozciętego czy zranionego miejsca na skórze świadczy o prawidłowym zabliźnianiu się rany.

Troska o bliznę po diagnozie lekarza

Zainfekowana rana, która źle się goi, prowadzić może do powstania brzydkiej i bardzo widocznej blizny. Dlatego istotnym elementem w leczeniu rany jest wychwycenie momentu jej zabliźnienia się i ostatecznego zagojenia. Warto wiedzieć, że w przypadku owrzodzeń czy ran zainfekowanych proces ten może trwać kilka tygodniu (od 8 tygodniu mówimy o ranie przewlekłej). Gdy jednak wreszcie lekarz stwierdzi, że rana się wygoiła, można rozpocząć proces pielęgnacji blizny, czyli stosowanie preparatów, które zapobiegają powstaniu nieestetycznej blizny patologicznej.

Takimi środkami są wyroby medyczne na bazie silikonu, np. plastry Sutricon. Można je stosować na świeżą bliznę, ale i na taką, która ma już kilka miesięcy czy lat. Silikon zawarty w spodniej warstwie plastra rozjaśnia bliznę i zmniejsza jej rozmiary, po kilku miesiącach leczenia może spowodować jej niemal zupełnie zaniknięcie.

Silikon, podobnie jak opatrunki na rany, o których wspominaliśmy wcześniej, zapewnia bliźnie odpowiednie nawilżenie, a tym samym jej elastyczność. Silikon kontroluje również proces tworzenia się nowych tanek i włókien kolagenowych, zmniejszając ryzyko powstania blizn keloidowych czy przerostowych.

 

Bibliografia:

1. Stanisław Dąbrowiecki, Fizjologia i patofizjologia procesu gojenia ran, Polska Medycyna Paliatywna 2003, tom 2, nr 4.
2. Paulina Wierzbicka, Rany i ich leczenie, https://chirurgia3.cm-uj.krakow.pl/cm/uploads/2021/10/Rany-i-ich-leczenie.pdf
3. Eugenia Gospodarek, Drobnoustroje wywołujące zakażenia ran, Polska Medycyna Paliatywna 2003, tom 2, nr 4.
4. Kramer A., et al.: Konsensus w sprawie antyseptyki ran: Aktualizacja 2018, Conensus Guidelines, Skin Pharmacol Physiol 2018; 31:28-58.
5. E. Szkiller „Zastosowanie maści dysrofilowej SutriHeal Forte 5% w leczeniu ran o różnej etiologii oraz schorzeń podologicznych. Opis przypadków.” Biblioteka Faktów nr 1/2020.