Czynniki zakażania ran

Ludzki organizm jest w stanie zagoić rany własnymi siłami. Istnieją jednak czynniki, które ten proces opóźniają, a nawet uniemożliwiają. Komplikacje w leczeniu ran mogą być bardzo poważne i uciążliwe dla chorego, zwłaszcza w przypadku ran przewlekłych, dlatego zawsze należy podejmować środki bezpieczeństwa i stosować się do zaleconych zasad postępowania z raną. Dowiedz się, jakie są czynniki powodujące zakażenia ran i jak zapobiegać tym powikłaniom.

Jak postępować w przypadku ran?

Najważniejszą rzeczą, o której należy pamiętać w trakcie leczenia rany, jest niedopuszczenie do jej zakażenia. Skóra tworzy naturalną barierę uniemożliwiającą wnikanie drobnoustrojów do organizmu. W przypadku powstania rany ciągłość skóry zostaje przerwana, co naraża organizm na przedostanie się patogenów, które mogą spowodować zakażenie¹.

Drobnoustroje zazwyczaj dostają się do rany już w chwili urazu. Mogą być na przykład przeniesione na narzędziu, którym doszło do skaleczenia, albo dostać się do rany wraz z piaskiem czy brudem. Dlatego zawsze pierwszym krokiem po urazie skóry powinna być dezynfekcja rany specjalnie do tego przeznaczonym preparatem. Dobrym wyborem jest płyn antyseptyczny SutriSept, dzięki któremu można bezboleśnie oczyścić  zranione miejsce. SutriSept nie zawiera alkoholu, nie uszkadza okolicznych tkanek i dodatkowo przyspiesza proces gojenia. Jest rekomendowany przez specjalistów do oczyszczania i przemywania ran².

Zakażona rana – przyczyny zakażenia

Do zakażenia rany może dojść na dwa sposoby: poprzez drobnoustroje znajdujące się we florze bakteryjnej chorego (zwane inaczej endogennymi) oraz te występujące w środowisku naturalnym, np. w glebie, powietrzu czy wodzie, lub przeniesione przez osoby trzecie (drobnoustroje egzogenne)³.

Najczęstszą przyczyną zakażenia są drobnoustroje znajdujące się na skórze osoby zranionej, które w normalnych warunkach odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu równowagi mikrobiologicznej oraz w zapobieganiu infekcjom egzogennym. To one jako pierwsze dostają się do rany, gdzie mogą komplikować proces gojenia, tworząc na jej powierzchni trudny do usunięcia biofilm.

Ryzyko zakażenia rany zwiększa się w przypadku osób, których organizm jest z różnych powodów osłabiony. Starzenie się społeczeństwa, choroby cywilizacyjne, takie jak cukrzyca, otyłość, a także wzrost zachorowań na inne choroby przewlekłe doprowadziły do nasilenia zjawisk, jakimi są zakażenia ran czy rany przewlekłe.

Zakażenie rany – objawy

Zakażenie oznacza, że do rany wdała się infekcja. Charakteryzuje się pojawieniem miejscowego stanu zapalnego i towarzyszą mu często takie objawy jak zaczerwienie, obrzęk (w tym pieczenie), silny ból czy wysięk o nieprzyjemnym zapachu⁴.

Aby dobrze rozpoznać zakażenie rany, należy obserwować, jakie objawy dają poszczególne elementy:

• Wygląd i zabarwienie. Każda zmiana koloru rany powinna nas zaalarmować. Połyskliwość lub szklistość mogą świadczyć o istnieniu skupiska bakterii nazwanych biofilmem.
• Charakter i intensywność wysięku z rany. Charakterystyczny płyn wydobywający się z rany jest zjawiskiem naturalnym. Jednak zmiana jego koloru, zapachu lub gęstości może sugerować infekcję.
• Zapach. Z dna rany nie powinny wydobywać się żadne nieprzyjemne zapachy. Ich pojawienie może zwiastować zakażenie i w takim wypadku należy skontaktować się z lekarzem. Zainfekowana rana nie zawsze brzydko pachnie, ale nieprzyjemny zapach zawsze jest sygnałem alarmowym.

Najważniejsze bakterie powodujące zakażenie ran

Chcąc uniknąć zakażenia, należy pamiętać, że mikroby znajdują się nie tylko na przedmiotach, do których dostęp mają różne osoby, ale także w glebie, a nawet wodzie wodociągowej. Z tego powodu przyczyną zakażenia ran często jest np. Eschericha Coli, czyli „choroba brudnych rąk”. Aby temu zapobiec, rany nie należy przemywać wodą z kranu, lecz specjalnie do tego celu przeznaczonym płynem, np. wspomnianym już SutriSept.

Innym często spotykanym drobnoustrojem jest gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus). Jest to bardzo inwazyjna bakteria, która może powodować wiele dolegliwości. Wywołuje między innymi zakażenie rany odleżynowej, owrzodzeń żylnych, a także stopy cukrzycowej. Rana zakażona gronkowcem trudno się goi, istnieje też ryzyko rozwoju uogólnionego zakażenia, czyli sepsy.

Kolejną bakterią zdolną do wywołania zakażenia jest pałeczka ropy błękitnej (Pseudomanas Aeruginosa). Zakażenia powodowane jej obecnością są trudne w leczeniu, ponieważ bakteria ta wykazuje silną odporność na antybiotyki oraz jest niewrażliwa na większość powszechnie występujących środków dezynfekujących³. Na zakażenia ran nią wywołane narażone są głównie osoby o obniżonej odporności organizmu, chorujące na cukrzycę lub nowotwory, ale także palące papierosy bądź zażywające narkotyki.

W przypadku ran przewlekłych bardzo często występuje etiologia wieloczynnikowa. Oznacza to, że zakażenie zostało wywołane przez wiele gatunków bakterii i grzybów. W takim wypadku koniecznie może okazać się leczenie wieloetapowe¹.

Działania profilaktyczne – aseptyka i antyseptyka

Jeśli chcemy uchronić się przed zakażeniem rany, najważniejsze jest zastosowanie działań profilaktycznych. Bez względu na to, czy rana wydaje się czysta, czy widoczne są pierwsze oznaki zakażenia, należy przede wszystkim stosować się do zasad aseptyki i antyseptyki.

Na rękach znajdują się drobnoustroje mogące doprowadzić do zakażenia, dlatego każdorazowo przed przystąpieniem do pielęgnacji rany należy je dokładnie umyć hipoalergicznym mydłem lub środkiem dezynfekującym.

Kluczowa jest dokładna dezynfekcja rany i oczyszczenie jej z zanieczyszczeń, a w razie wystąpienia także z martwej tkanki. W tym celu należy stosować dostępne na rynku produkty antyseptyczne, w tym rekomendowany także dla ran trudno gojących się płyn antyseptyczny SutriSept⁵. Płyn nawilży ranę oraz bezboleśnie oczyści ją z wszelkich drobnoustrojów znajdujących się w niej. SutriSept tworzy warstwę ochronną i izoluje powierzchnie rany od otoczenia zewnętrznego oraz mikroorganizmów. Rany nie powinno czyścić się wodą utlenioną, ponieważ mogą one niekorzystnie wpływać na tkanki.

Należy pamiętać także, że nadmierna ekspozycja na promieniowanie słoneczne znacząco zwiększa ryzyko infekcji oraz może opóźniać gojenie rany. W celu przyspieszenia procesu gojenia warto stosować specjalne maści, np. rekomendowaną przez ekspertów maść do gojenia się różnego typu ran SutriHeal⁶. Maść przyspieszy gojenie zakażonej rany, jest bezpieczna przy długotrwałym stosowaniu, więc można stosować ją do jej całkowitego wygojenia.

Zakażenie rany jest bardzo uciążliwe i wymaga opieki lekarskiej, a także włączenia odpowiedniego leczenia, w tym antybiotyku ogólnoustrojowego. Zachowanie podstawowych zasad higieny i stosowanie właściwych środków antyseptycznych znacząco zwiększa szanse na uniknięcie infekcji bakteryjnych i przyspiesza proces gojenia rany.

Bibliografia:

1. Paulina Wierzbicka, Rany i ich leczenie, Link
2. Kramer A., et al.: Konsensus w sprawie antyseptyki ran: Aktualizacja 2018, Conensus Guidelines, Skin Pharmacol Physiol 2018; 31:28-58.
3. Stanisław Dąbrowiecki, Fizjologia i patofizjologia procesu gojenia ran, Polska Medycyna Paliatywna 2003, tom 2, nr 4.
4. Eugenia Gospodarek, Drobnoustroje wywołujące zakażenia ran, Polska Medycyna Paliatywna 2003, tom 2, nr 4.
5. M. Kucharzewski i wsp., Algorytmy i wytyczne postępowania terapeutycznego w ranach trudno gojących się, „Forum Leczenia ran” 2020, 1(3), 95-116.
6. E. Szkiller „Zastosowanie maści dysrofilowej SutriHeal Forte 5% w leczeniu ran o różnej etiologii oraz schorzeń podologicznych. Opis przypadków.” Biblioteka Faktów nr 1/2020.