O ile nikt nie ma problemów ze zdefiniowaniem, czym jest rana, o tyle umiejętności rozróżnienia ich i dobrania właściwych sposobów leczenia nie są już tak oczywiste. Aby gojenie rany przebiegało bez powikłań, należy wiedzieć, jak właściwie postępować z raną.
Co to jest rana i jakie są jej rodzaje?
Rana to przerwanie ciągłości tkanek. Może być drobna, czyli powierzchowna, gdy mamy do czynienia tylko z uszkodzeniem naskórka, ale też głęboka, gdy przerwane zostają tkanki skóry właściwej. Głębokie rany powstają zawsze na skutek operacji, często proces ich gojenia wspomagany jest założeniem szwów, aby brzegi rany mogły szybciej zejść się ze sobą. Mimo to rana pooperacyjna również wymaga odpowiedniej pielęgnacji i działań wspomagających proces zrastania się skóry.
Innym typem rany są rany szarpane i trudno gojące się, które nie tylko należy oczyszczać, ale również wspomagać proces ich gojenia. Rany trudno gojące się występują częściej u osób przewlekle chorych, np. na cukrzycę1, ale mogą powstać również wtedy, gdy w pierwotną ranę wda się infekcja. Zakażenia rany są częstym skutkiem nieprawidłowej pielęgnacji prany, braku dezynfekcji itd., rzadziej zdarzają się też w wyniku zakażeń szpitalnych w pierwszych 30 dniach po zabiegu.2
Jak postępować z drobnymi ranami?
W przypadku drobnych ran proces leczenia jest dość prosty. U zdrowego człowieka gojenie się powinno przebiegać bezproblemowo. Należy jednak pamiętać, że aby tak było, konieczne jest właściwe oczyszczenie i dezynfekcja rany. Pierwszą rzeczą, jaką należy wykonać, jest oczyszczenie i odkażenie rany. W przypadku drobnych skaleczeń do oczyszczenia rany można wykorzystać zwykłą wodę. Gdy rana jest zabrudzona, np. na skutek upadku i kontaktu rany z ziemią, do oczyszczenia i dezynfekcji powinno się użyć specjalnych środków antyseptycznych.
To bardzo ważne, ponieważ w ranie mogą rozwijać się bakterie, które spowolnią lub wręcz uniemożliwią proces jej gojenia się. Czynność tę należy powtarzać regularnie, aż do pełnego zagojenia się rany.
Czym oczyszczać i dezynfekować drobne rany?
Obecnie odchodzi się od stosowania wody utlenionej, która przy dłuższym stosowaniu może być wręcz toksyczna dla skóry. Nie powinno się stosować również popularnego przez dekady spirytusu, który podrażnia świeżą ranę.
Aby mieć pewność, że dobrze oraz bezboleśnie oczyścimy i zadbamy o ranę lepszym rozwiązaniem będzie zastosowanie środków o szerokim spektrum działania oraz przyspieszających gojenie. Do takich środków należy od niedawna dostępny na polskim rynku poliheksanid (PHMB). Ma on szerokie działanie przeciwdrobnoustrojowe i zapobiegające wdaniu się infekcji.1 Warto wiedzieć, że niektóre środki stymulują tkanki do szybszej regeneracji, wspierając jednocześnie proces gojenia.
Jak pielęgnować rany szarpane i głębokie?
W przeciwieństwie do ran powierzchownych, przy których nastąpiło tylko uszkodzenie naskórka, rany głębokie charakteryzują się przerwaniem anatomicznej struktury skóry właściwej. Leczenie rany głębokiej wymaga przestrzegania zasad higieny i stosowania odpowiednich środków, które zapobiegają pojawieniu się zakażenia. To bardzo ważne, gdy mamy do czynienia z mocnym uszkodzeniem skóry, które sięga pod tkankę tłuszczową i może wiązać się z naruszeniem naczyń, nerwów i ścięgien.
Pierwszym krokiem jest więc dokładne obmycie uszkodzonego fragmentu skóry, aby wyeliminować wszystkie zanieczyszczenia, które mogą przeszkadzać w procesie gojenia. Poza wykorzystaniem preparatów do przemywania ran i leczenia ran kluczowe jest stosowanie odpowiednich opatrunków i stała dezynfekcja.
Jak wygląda dezynfekcja ran głębokich i szarpanych?
Oczyszczenie rany głębokiej tak samo jak w przypadku ran drobnych dokonujemy wodą lub specjalnym płynem np. SutriSept. Następnie na starannie oczyszczone miejsce rany należy nałożyć hydrożel – środek nawilżający o działaniu przeciwdrobnoustrojowym, pomagający wypełnić brzegi rany.
Stosowanie hydrożelu jest ważne, ponieważ przyspiesza on zrastanie się brzegów rany, a dodatkowo izoluje skórę od warstwy opatrunkowej. W przeciwieństwie do środków starego typu zapewnia stałą wilgotność2, nie wysycha i nie powoduje przyklejania się bandaży do ciała. Oczyszczoną i wypełnioną żelem ranę zabezpieczamy jałowym opatrunkiem. Wszystkie wymienione czynności należy powtarzać aż do całkowitego zagojenia się rany.
Należy pamiętać, by za każdym razem zmieniać opatrunek na nowy, a wcześniej dokładnie oczyścić ranę i wypełnić uszkodzony fragment specjalistycznym preparatem. Jeśli po długim czasie (co najmniej dwóch tygodni) rana nie będzie się goiła, należy zastosować specjalne preparaty przyspieszające gojenie, np. na bazie naturalnych składników, w postaci wyciągu z żywicy świerku norweskiego.1 W tej roli dobrze sprawdzi się SutriHeal Forte 5%. Maść ta nie zawiera antybiotyku w swoim składzie, a więc nie powoduje oporności, polecana jest do stosowania zarówno do ran zakażonych, jak i niezakażonych, aby przyspieszyć gojenie. Można stosować ją długotrwale, czyli do całkowitego wygojenia rany.
Jak wygląda pielęgnacja rany pooperacyjnej?
Głębokie rany to typ ran powstałych w wyniku zabiegu chirurgicznego lub operacji. W ich przypadku należy zawsze pozostawać w kontakcie z lekarzem przeprowadzającym zabieg i dokładnie stosować się do jego zaleceń. Możemy jednak przyjąć pewien ogólny wzorzec, jak właściwie postępować z ranami pooperacyjnymi, aby gojenie przebiegało maksymalnie szybko i bez komplikacji.
Do czasu zdjęcia szwów należy pamiętać o regularnej zmianie opatrunków raz na 2-3 dni, chyba że opatrunek zabrudzi się lub zmoczy, Częstsza zmiana opatrunków jest konieczna w przypadku ran wilgotnych sączących się.2 Zmieniając bandaże trzeba zawsze dokładnie oczyścić ranę. Pamiętajmy, że obecnie nie powinno stosować się już wody utlenionej. Zamiast niej lepiej zaopatrzyć się w środki o szerokim spektrum działania: działające przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybiczo, a nawet przeciwwirusowo.
Na oczyszczoną ranę SutriSept Płyn nakładamy zawsze czysty i suchy opatrunek. Nigdy nie należy wykorzystywać dwa razy tego samego okładu!
Przez kilka pierwszych dni po operacji nie powinno się moczyć rany pooperacyjnej, ale potem, o ile lekarz nie zalecił inaczej, nie trzeba wystrzegać się kontaktu z wodą. W większości przypadków prysznic będzie miał pozytywne działanie. Lepiej jednak zrezygnować z kąpieli w wannie.
Po zdjęciu szwów warto kontynuować dalszy proces leczenia. Skórę dokładnie czyścić i nawilżać SutriSept Płyn, aby nie doprowadzić do zakażenia rany. Należy to robić to pełnego zagojenia się rany.
Jak przyspieszyć gojenie się ran pooperacyjnych?
Skuteczność i czas gojenia rany zależy w dużej mierze od użytych środków. Podczas pielęgnacji należy więc zwrócić szczególną uwagę na to, co stosujemy. Podczas wyboru środków leczniczych i odkażających nie powinniśmy kierować się ceną, lecz przede wszystkim ich składem i przeznaczeniem.
Popularne maści na bazie antybiotyków działają tylko na wybrane grupy bakterii, dlatego nie powinny być stosowane bez zalecenia lekarza. Bezpiecznym zakupem będzie dobry środek antyseptyczny. Warto jednak zwrócić uwagę na jego skład, aby nie spowalniał, a przyspieszał proces gojenia.
Pamiętajmy, że tanie specyfiki bazują często na niestosowanych już składnikach i mogą powodować podrażnienie rany i skóry, a nawet zaburzać gojenie. Rana to otwarta droga dla wszelkich wirusów i bakterii wprost do naszego organizmu. Niewłaściwa pielęgnacja może doprowadzić do komplikacji i powikłań, dlatego należy robić wszystko, by zminimalizować to ryzyko.
Bibliografia